REHIYON
VII – CENTRAL VISAYAS
Ni: Jose Niño Beltran
Partido State University
Kolehiyo ng Edukasyon
Goa, Camarines Sur
A/Y 2013-2014
“You don't have to burn books to destroy a culture. Just get people to stop reading them.” ― Ray Bradbury
4 NA LALAWIGAN
|
KABISERA
|
Cebu
|
Lungsod ng Cebu
|
Bohol
|
Lungsod ng Tagbilaran
|
Negros Oriental
|
Lunsod ng Dumaguete
|
Siquijor
|
siquijor
|
Maburol at bulubundukin ang rehiyong
ito.
Masinop, matapat, magiliw, matiyaga at
relihiyoso ang mga tao rito.
Mga Piyesta
Ø Sinulog
Ø Sandugo
Klima
Ø Tag-init
(Nobyembre – Abril)
Ø Tag-ulan
(Mayo – Oktubtre)
Pangunahing kabuhayan
Ø Pangingisda
Ø Pagsasaka
Mga Kaugalian
Ø MAMAE
– kinatawan ng magulang ng lalaki sa pagtatalo.
Ø SAGANG
– kinatawan ng magulang ng babae sa pagtatalo.
Ø PANGANGASAWA
– ang mga magulang ng lalaki ang naglalahad ng magandang hangarin ng
nanliligaw.
Ø MANGLUHOD
– paghingi ng kamay ng babae.
Ø HUKOT
– regalo ng babae sa kanyang mapapangasawa bilang tanda ng magandang kapalaran
sa kaniya.
Ø LIKOD-LIKOD –
handaan na ginaganap sa bisperas ng kasal.
Ø ALAP o ALUSSALUS –
paghahagis ng mga barya sa plato/planggana habang ang bagong kasal ay
nagsasayaw.
Ø PUTOS
– mga tirang pagkain na pinauuwi sa mga bisita.
Ø HUGAS
– pagtulong ng mga bisita sa bagong kasal sa paglilinis ng bahay/pinagkainan.
Ø Paghahanda
bago at pagkatapos ng ani para sa bathala ng magsasaka na si TAGIBANUA.
Mga Pamahiin
Ø Huwag
magtanggal ng singsing sa kaibigan.
Ø Pagkagat
ng daliri at pagdura kapag may itinuro.
Ø Huwag
magbibisekleta kapag may buwanang dalaw.
Ø Huwag
magwawalis kapag may patay.
Ø Maganda
ang ani kapag low tide/maraming bituin.
Ø Magandang
manligaw kapag may bituin malapit sa buwan.
CEBU
SUGBO
bago dumating ang mga kastila.
BISAYA
ang tawag sa taong nakatira rito.
CEBUANO
o SUGBAHANON ang tawag sa wikang
sinasalita.
AFRICAN
DAISY, tinuturing na panlalawigang bulaklak.
Dito matatagpuan ang Kawasan Falls,
Malapascua Island at Cebu Luxury Hotels.
BOHOL
Kabisera (Tagbilaran)
Pangalawa sa sinasabing pinakamalaking
pook.
Dito matatagpuan ang tarsier.
Magagandang tanawin
Ø Chocolate
Hills
Ø Baclayon
Church – ginanap ang sanduguan nina Sikatuna at Legaspi.
– pinakamatandang simbahan.
Ø Tontonan
Falls – pinagkukunan ng elektrisidad ng buong lalawigan.
Ø Candabong,
Ando sa Bohol
Mga naaani
Ø Palay,
niyog, tubo, tabako, abaka, korales, limestone, manganese
NEGROS
ORIENTAL
Magagandang tanawin
Ø Antulang
Beach sa Dumaguete
Ø Bacong
Church
Ø Casaroro
Falls
Ø Bais
Dolphin
Ø Highland
Resort sa Mabinay, Negros Oriental
Ø Apo
Island sa Dauin, Negros Oriental
Mga ipinagdidiriwang na festival
Ø Buglasan
Festival
Ø Dal-Uy
Festival
Ø Sipong
Festival
Ø Pakol
Festival
SIQUIJOR
Ipinagdidiriwang ang Saging Festival
PANITIKAN
NG REHIYON VII – CENTRAL VISAYAS
Sinasabing ang literatura ay di-lubos na
umunlad maliban sa pagsapit ng ika-20 siglo.
|
KAHULUGAN
|
Tigmo
|
Bugtong
|
Sanglitaan
|
Salawikain
|
Diwata
|
Kasabihan
|
Ambahan
|
Awiting bayan
|
Balak
|
Tula
|
Sugilanon
|
Kuwento
|
Mubong sugilanon
|
Maikling kuwento
|
Binarisbis
|
Prosa
|
Gumalaysay
|
sanaysay
|
Garay
|
Taludturan
|
Tinambay
|
Komedya
|
Dula
|
Drama
|
Halimbawa ng Tigmo o Bugtong:
1) Gipalit ko bisan ug mahal, Apan magpulos lamang ug magbitay.
{I bought it and it's costly, But I use it for hanging only.}
ANSWER:
EARRINGS
2) Na-ay kaban sa pari, Ukbon dili mauli.
{There's a priest's trunk, But when opened, it could not be closed.}
ANSWER:
AN EGG
3) Ako, apan dili ko magamit, Laing tao ang mogamit.
{I own it, but I don't use it.}
ANSWER:
YOUR NAME
WAYANG
ORANG at WAYANG PURNA – isang puppet show na sinasaliwan ng
brassgong sayaw na galaw ng leeg, kamay, mata, at pabigla-biglang paghakbang.
Tumatalakay ito sa pagpaparusa ng mga Bathala sa mga Datu/Sultan dahil sa
kalupitang ginagawa sa mga babae.
Awiting Bayan
Ø SALOMA
– awit ng mandaragat
Ø HILA
– awit panggwain
Ø KUNDO
– awit epiko
Ø KANOGON
– awit sa namatayan
Ø TIRANA
– awit sa pagdedebate/pagtatalo
Ø BALITAW
– awit sa pag-ibig
Ø HIBUIL
o IBALYE -
Ø DAYEGON
– awit sa paghaharana
Ø SAMBOTANI
– awit sa pagbitay sa mga kaaway
Dandansoy
Dandansoy, baya-an ta ikaw,
Pauli ako sa payaw,
Ugaling kong ikaw hidlawon
Ang payaw imo lang lantawon.
Dandansoy, kon imo apason,
Bisan tubig di magbalon
Ugaling kon ikaw uhawon
Sa dalan magbubon-bobon.
Dandansoy, I must leave you
I am going home to payaw,
If perchance you long for me,
Just look towards payaw.
Dandansoy, if you come after me
Don’t even bring water with you,
If perchance you become thirsty,
You can dig well on the way.
Mga kilalang manunulat at personalidad sa rehiyon:
- Sergio, Osmeña Sr. - naging pangalawang Pangulo ng Pilipinas sa panahon ng Komonwelt.
- Vicente Sotto - kinilalang "Ama ng Panitikang Cebuano"
- Gabriel Elorde - naging pandaigdig na kampeon sa larangan ng boxing.
- Vicente
Sotto - si Vicente na tubong Cebu, ay kilala bilang “Ama ng Panitikang Cebuano” at “Ama ng
Malayang Pamamahayag.” Sumulat siya ng maikling kuwentong at dula sa salitang
Cebuano. Nanungkulan bilang Alkalde ng Cebu noong 1907, at Senador ng Cebu at
nahirang na kinatawan ng Pilipinas sa Nagkakaisang mga Bansa (U.N.)
- Vicente
Rama - kinilalang
manunulat, manlilimbag, at lider-politiko. Naging Konsehal at kinatawan ng tatlong
beses. Naging Alkalde ng Cebu noong 1938. Sumulat ng mga kuwento at nobela at
naglimbag ng pahayagan na nagging habian ng opinion ng karamihan, gayon din ng
pag-uunlad ng Panitikang Cebuano.
- Vicente
Alcoseba - mahusay
na manunulat ng mga tula at mga kuwento para sa Bisaya. Ambag niya ang
Sarsuwelang Buruka sa Gugma, Saloma at Katapusang Hinabang. Ang tula niya ay
ang Ga-ong Kusog at ang Malayan Bisaya.
- Ricardo
Patalinhug - manunulat
at nagtapos ng Bachelor of Arts sa Unibersidad ng San Carlos at Master ng
Literatura. Siya ay naging manunulat sa Associated Labor Union Visayas-Mindanao
Confederation of Trade Union (ALU-VIMCONTU).
